Vật tồn tại lâu nhất, gắn bó nhất với cuộc sống gia đình tôi là chiếc bao tải. Khi lên 5 tôi đã biết nó (có lẽ nó đã có trước khi tôi cất tiếng khóc chào đời). Song trong ánh mắt tuổi thơ của tôi lúc đó chiếc bao tải chẳng có ý niệm gì.

Lớn hơn một tí tôi mới biết chiếc bao tải mang lại niềm vui cho cả nhà tôi vào những ngày cuối tháng hay mùa giáp hạt.

Thời ấy, cứ cuối tháng là cha tôi tất tả lên kho huyện mua lương thực. Nhà không có bao bì để đựng, cha tôi lấy cái chăn (mền, loại dệt bằng đay) rồi dùng dây dù may lại làm chiếc bao tải. Đã hơn 20 năm trôi qua, song hình ảnh cả nhà tôi thức dậy lúc trời còn mờ tối mỗi lần đến kỳ mua lương thực còn đọng mãi trong tôi.

Sáng đó, mẹ dậy thổi cơm thật sớm và đó là bữa ăn sáng duy nhất trong tháng chúng tôi được một bữa cơm no. Cha tôi thường bảo: “Bữa ni đến kỳ mua lương thực, còn bao nhiêu gạo mẹ hắn nấu một bữa cho các con ăn cho no”.

Những gương mặt háo hức của năm anh chị em tôi rạng rỡ hơn ngày thường vì được bù lại những bữa sáng toàn ăn khoai, sắn. Ăn xong, trời còn tối, một mình cha cùng chiếc xe đạp phượng hoàng Trung Quốc và chiếc bao tải vượt gần chục cây số đến kho lương thực của huyện. Chiều cha về nhà mồ hôi mồ kê nhễ nhại cùng chiếc bao tải nhưng trong ánh mắt cha toát lên niềm vui rộn rã. Trong chiếc bao tải cha đưa về nào là gạo, khoai và bao giờ cũng có mấy lạng thịt heo.

Những đêm đông giá lạnh, thiếu tấm đắp, cha tôi lại tháo tung chiếc bao tải làm chăn cho anh em tôi. Đến kỳ mua lương thực, ba lại dùng dây dù kết lại làm bao. Đến khi chiếc chăn “kiêm” bao tải do dùng quá nhiều bị rách, không đủ rộng để may làm bao mua lương thực được nữa, cha tôi lại vá làm chiếc bao nhỏ.

Và chiếc bao nhỏ ấy lại hằng ngày nằm trong cặp sách theo cha đến trường dạy học. Ngôi trường cha tôi dạy ở bên kia sông Lam, dọc bờ sông, triền cát trên đường cha qua có rất nhiều đá sạn. Mỗi khi đi dạy về cha lại nhặt một ít đá, sạn bỏ vào chiếc bao mang về. Hơn 10 năm tỉ mẩn như vậy, ngày cha mẹ tôi làm nhà không hề phải mua một viên đá, sạn. Tính kiên nhẫn và câu thành ngữ “kiến tha lâu đầy tổ” của cha là bài học sinh động cho chị em tôi vào đời.

Chiếc bao tải của cha còn là vật sở hữu chung cho anh em tôi. Mỗi khi đến ngày mùa, chiếc bao ấy lại theo anh em chúng tôi ra đồng. Những củ khoai, củ sắn mót được chúng tôi bỏ vào bao tải mang về.

Giờ đây, nhờ vào những giọt mồ hôi của cha và mẹ, anh em tôi đã trưởng thành, mỗi người đều có cuộc sống gia đình riêng. Những kỷ vật của gia đình lần hồi được thay thế, song chiếc bao tải của cha vẫn còn. Cha đã giặt sạch chiếc bao tải, may lại rồi dồn vào một ít quần áo cũ làm thành chiếc gối.

Chiếc gối trở thành vật tri kỷ của cha. Có lần chị cả đòi mua chiếc gối mới thay chiếc gối bao tải nhưng cha không chịu. Từ đó chị em tôi hiểu cha đang sở hữu chiếc gối đẹp nhất theo nghĩa của từ này.
Công Khánh