Hoa đào, hoa mai nở báo hiệu một mùa xuân mới lại về. Ngày tết cổ truyền trong mỗi gia đình ngườiViệt đều có hoa truyền thống này.Ngày xuân thưởng thức hoa đẹp tưởng cũng nên nhắc chuyện “Hoa đào…” một điển tích truyện Kiều.

Nửa năm tang chế ở quê nhà, chàng Kim trở lại tìm nàng Kiều thì :

Đầy vườn cỏ mọc lau thưa
Song trăng quạnh quẽ,vách mưa rã rời

Vườn đào còn đó, hoa vẫn nở mà người đẹp đâu thấy, gió vẫn vô tình đùa giỡn cánh hoa, gợi nỗi buồn. Năm ngoái cũng ở chốn này hoa và người đẹp cùng ánh lên sắc thắm. Giờ đây biết người đẹp đi đâu về đâu?

“Trước sau nào thấy bóng người
Hoa đào năm ngoái còn cười gió đông”

Cảnh như trêu người. Vườn xưa lối cũ còn đấy mà người yêu đã xa xăm… Ngó lên lầu thì:

Xập xè én liệng tầng không

Tìm sang lối cũ chỉ thấy:

Cỏ lan mặt đất rêu phong dấu giày
Cuối tường gai góc mọc đầy
Đi về này những lối này năm xưa “

Trước cảnh hoang tàn, cô quạnh, buồn vô hạn:

Chung quanh lạnh ngắt như tờ
Nỗi niềm tâm sự bây giờ hỏi ai?

Hỏi ai? Ai biết? May nhờ gặp người hàng xóm lân la dò hỏi mà biết sự tình đau xót: Gặp cơn tai biến, Kiều phải bán mình chuộc cha, tấm thân chìm nổi phong trần lưu lạc, duyên phận lỡ làng. Thương cho thân phận lứa đôi.

Truyện Kiều- Cụ Nguyễn Du khéo lấy tích cũ từ bài thơ của Thôi Hộ mà bày tỏ tâm trạng chàng Kim. Nguyên tác bài thơ chữ Hán ấy như sau:

Đề tích sở kiến xứ
Khứ niên kim nhật thử môn trung
Nhân diện đào hoa tương ánh hồng
Nhân diện bất tri hà xứ khứ
Đào hoa y cựu tiếu đông phong

Dịch nghĩa:

Viết ở chỗ đã thấy năm trước
Năm qua ngày này tại chốn đây
Người đẹp và hoa đào cùng ánh lên sắc thắm
(nay) không biết người đẹp ở xứ nào
(chỉ thấy) Hoa đào năm cũ cười với gió đông

Vốn Thôi Hộ đa tình, nhân tiết thanh minh dạo chơi thấy vườn hoa đào đẹp, gõ cửa xin vào uống nước. Một cô gái đẹp của nhà vườn ra mở cửa vấn danh rồi mời nước, tình ý vẻ đậm đà. Tiết thanh minh năm sau Thôi Hộ lại tới vườn đào cũ thấy cửa đóng then cài, gió vẫn đùa những cánh hoa rơi. Chàng bèn tức sự đề bài thơ trên cài ở cửa. Mấy hôm sau, chàng lại tìm đến xem binh tình ra sao … thì chợt nghe tiếng khóc trong nhà vọng ra. Một ông lão bước ra hỏi: Ông có phải người đề bài thơ không? Con gái tôi đọc thơ ông đã buồn rầu, nhịn đói mà chết! Thôi Hộ giật mình bước vội vào nhà, cảm động đến trước người con gái, khấn khứa…Tự nhiên nàng sống lại cùng chàng nên duyên chồng vợ. Sau Thôi Hộ thi đậu tiến sỹ, làm nên chức tiết độ sứ Lĩnh Nam…

Còn nàng Kiều bạc mệnh, duyên chàng Kim dang dở chẳng được như Thôi Hộ và người con gái đẹp.

Cảnh còn đó mà người hẹn ước đã xa.
Gió vẫn vô tình đùa những cánh hoa rơi.

Ngày xuân xem lại chuyện xưa thương cho kiếp người duyên phận trái ngang trong xã hội.