Mẹ tôi, một người phụ nữ bình dị như bao phụ nữ nơi làng quê bé nhỏ của tôi. Quanh năm chuyện ruộng vườn luôn tất bật nhưng mẹ tôi vẫn hết lòng lo lắng cho chồng con từ miếng ăn, giấc ngủ cho tới chuyện học hành.

Có khác chăng chính là mẹ tôi có thói quen hay giúp đỡ những người khó khăn, thiếu thốn xung quanh.

Mẹ thường nói: “Nhà mình tuy không dư dả nhưng đủ ăn ngày ba bữa là quí lắm rồi nên mình phải biết chia sẻ cho những người khác nữa”. Và cứ vậy, sau mỗi mùa lúa, lúc nào mẹ cũng dành riêng vài giạ để giúp đỡ người khác. Mẹ tôi giúp đỡ những người xung quanh rất kín đáo và tế nhị bởi vì theo mẹ “của cho không bằng cách cho”.

Tôi vẫn nhớ một lần trong tiệm thuốc tây gần chợ, trong lúc mẹ và tôi chờ đến lượt mua thuốc, bỗng một bà cụ xuất hiện với từng bước chân khó nhọc đến chỗ quầy thuốc thều thào: “Cô làm phước cho xin vài viên thuốc tiêu chảy, bà cháu tui lỡ đường, tiền bạc cũng mất sạch hồi đêm qua...”.

Cô gái bán thuốc nhanh nhảu xua tay cắt ngang: “Đi chỗ khác giùm đi bà ơi, có phải thuốc của tôi đâu mà xin”. Bà lão thất vọng trở ra ngoài, nơi đứa cháu với ánh mắt sợ sệt đang co ro ngồi đợi. Thấy vậy mẹ lặng lẽ mua thêm mấy liều thuốc tiêu chảy rồi bước ra mái hiên mời bà cùng đứa cháu về nhà tôi ăn cơm, tắm rửa, sau đó gửi một ít tiền để hai bà cháu về quê.

Lần khác, mẹ kêu một ông lão đi mài dao dạo vào nhà để mài lại mấy con dao cũ. Ngồi ngoài sân, cứ mài được một lúc ông lại quay vào hỏi giờ. Thấy lạ, mẹ hỏi chuyện mới biết ông hỏi giờ để kịp ghé bệnh viện bán máu lo cho đứa cháu đang bệnh nặng.

Lúc mài xong dao, ngoài tiền công, mẹ biếu thêm một số tiền đủ để ông khỏi phải đi bán máu. Có lẽ hơi bất ngờ, nên khuôn mặt đen sạm, khắc khổ của ông như bất động, chỉ có đôi môi mấp máy mấy lời cảm ơn, rồi ông nhờ mẹ tôi trong nhà còn bao nhiêu dao kéo cứ mang ra, sẵn dịp ông mài hết cho. Mẹ tôi một mực từ chối và giục ông mau ghé bệnh viện thăm đứa cháu...

Khi dáng ông đi khuất, tôi hỏi mẹ lý do sao không đem hết dao để ông mài, mẹ mỉm cười nói: “Mình không nên lạm dụng lòng tốt của họ như vậy con à!”. Rồi chuyện mẹ âm thầm giúp đỡ bà Sáu bán sương sa cạnh nhà trong lúc cả xóm ai cũng tránh xa, sợ phải liên lụy đến cái gia đình mà người cha nghiện ngập, còn đám con lêu lổng chỉ kiếm sống bằng nghề chôm chỉa cũng là một câu chuyện khó quên đối với tôi.

Bởi khi biết chuyện, trong xóm nhiều người xì xầm: “Giúp đỡ chi cái quân đó!”. Mẹ chỉ nhẹ nhàng giải thích: “Có lẽ vì túng quẫn quá nên mới vậy, mình cứ đối xử tốt dần dần người ta cũng suy nghĩ lại!”.

Có lần, chị em tôi hỏi mẹ: “Có khi nào mẹ bị người ta dựng chuyện để lợi dụng lòng tốt của mình không? Mỗi lúc như vậy chắc hụt hẫng lắm hả mẹ?”. Mẹ mỉm cười với ánh mắt xa xăm: “Đôi khi cũng gặp, nhưng mẹ không vì thế mà buồn, mà giận. Dẫu sao họ cũng là những người thiếu thốn, chứ khá giả, dư dật thì ai lại làm chuyện đó hả con”.

Theo thời gian, những việc làm nho nhỏ ấy của mẹ trở thành những bài học về sự chia sẻ, yêu thương con người đối với chúng tôi. Những bài học tuy giản dị nhưng lại rất thực tế và gần gũi theo mãi chúng tôi đến hôm nay. Chúng tôi luôn chi tiêu, muốn mua sắm những gì thật sự cần thiết và biết nghĩ đến những người kém may mắn hơn mình, và nhất là không bao giờ đánh mất niềm tin nơi con người cho dù họ là ai.