Nhiều người nói tôi là một người đa sầu đa cảm, có lẽ do tôi luôn coi những loài vật, sự vật bình thường quanh tôi như con chó, con gà, mảnh sân trước nhà, cây phượng vĩ đầu xóm... hết thảy đều có tình nghĩa và rất gần gũi, thân thương.

Ngày xưa mỗi lần nghe mẹ kể chuyện về con chó đối với chủ, lúc người chủ giàu sang cho nó ăn ngon, ngủ ấm, hay khi người chủ thất thế sa cơ, khốn khó đến nỗi phải đi ăn xin, con chó vẫn lẽo đẽo một bên, chịu đói chịu khát cùng chủ... tôi đều cảm thấy nao nao trong dạ và đọng lại rất lâu. Đó là chuyện của ngày xưa, còn chuyện ngày nay...

Một bữa nọ, vào khoảng đầu mùa hè năm 1989, em tôi xin từ đâu được một chú chó nhỏ xíu đem về nhà nuôi, tối ngày chú kêu la ăng ẳng vì thiếu mẹ. Mẹ tôi phải mua sữa về khuấy cho nó uống, nấu cháo cho nó ăn, có khi nó còn được hưởng một ít thịt bằm hay con cá nhỏ.

Rồi nó lớn dần lên, biết dụi dụi cái đầu vào chân mẹ, biết nhảy cỡn lên đứng bằng hai chân mừng em tôi đi làm về, góp thêm phần vui nhà, vui cửa. Dần dần nó như một thành viên không thể thiếu được trong gia đình với cái tên mẹ đặt rất “Tây”: Milu.

Tên thì “Tây” nhưng Milu là giống chó ta, nó cũng giống như những chú chó nhà hàng xóm, hễ em tôi đi làm về còn ở tuốt ngoài đầu ngõ là Milu đã lăng xăng lít xít, cái đuôi ngoắt lia lịa, rộn ràng chạy ra chạy vô, ấy thế là mọi người biết ngay em tôi sắp về tới nhà.

Đi đâu về em cũng thường mua bánh trái cho mẹ và không bao giờ quên phần cho Milu. Nó thường được em thưởng cho cái kẹo, miếng bánh mỗi khi làm được một trò gì đó và luôn quấn quít bên chân em, tối tối đến nằm dưới chân giường em mà ngủ.

Rồi em tôi ngã bệnh ngặt nghèo và một thời gian sau em đã vĩnh biệt người thân, từ giã dương trần ở tuổi đời 44. Hồi tẩn liệm em, cả nhà khóc than thảm thiết, không ai còn tâm trí đâu mà để ý tới Milu. Con chó đã bỏ ra sau hè đưa cái mõm lên trời tru từng hồi dài, đứng bằng hai chân ở đó rất lâu...

Và rồi như không thấy chủ thưởng cho cái gì, nó buồn bã lắm... Đợi kê xong quan tài, mọi người lần lượt tản ra, nó mới lững thững đi vào, nằm lặng thinh, bất động dưới quan tài như để tìm lại chút hơi hướng của chủ, dù chỉ còn lại ở đó một mùi gỗ, mùi nước sơn và khói nhang ngột ngạt.

Chôn cất em tôi ở giữa đồng xa, cách nhà hàng cây số, chung quanh là cánh đồng mênh mông sau mùa gặt với những gốc rạ trơ trơ, nghiêng ngả.

Mọi việc tang lễ rồi cũng qua, bây giờ mẹ tôi mới thấy nhớ con Milu, tìm kiếm khắp nhà không thấy, hỏi thăm mấy nhà hàng xóm cũng không ai gặp Milu. Mẹ nghĩ chủ nó đã chết chắc nó bỏ nhà đi tìm người chủ mới nên thôi, không tìm kiếm nữa.

Ba ngày sau, theo tục lệ, gia đình sắm sửa nhang đèn đi cúng “mở cửa mả” cho em tôi. Tới nơi thì thật bất ngờ, mọi người như không tin vào mắt của mình nữa: con Milu ốm xác ve, nằm gục dưới chân mộ em tôi, đã chết tự hồi nào.

Cả nhà lại chạnh lòng nghĩ tới sự thủy chung của con chó đối với em tôi mà khóc nức nở, một phần thương tiếc cho em tôi yểu mệnh và một phần dành cho con chó đáng thương.
Nguyễn Kim Lý - Bạc Liêu