Nghe đọc bài thơ " Cây hai ngàn lá " của nhà thơ Pờ-Sảo-Mìn tự dưng nhớ chén rượu ngô ấm nồng một sáng sương mờ ở Mường Khương. Xin gửi đến các bạn bài viết về chuyến đi đến Tây Bắc và người bạn thơ Pa-dí : Pờ-Sảo-Mìn

Tiếp tục hành trình xuyên Việt của Đoàn văn nghệ sỹ An Giang trong chuyến đi thực thế sáng tác lần này là thăm một số nơi ở Tây Bắc như : Mường Khương, Si Ma Cai, Sapa, Bắc Hà….

Trong đoàn chỉ riêng nhà thơ Trịnh Bửu Hoài đã đến Tây Bắc nhiều lần, còn lại tất cả chúng tôi đều chỉ biết Tây Bắc qua sách vở, báo chí, và…ảnh. Được đến tham quan Tây Bắc trong 3 ngày quả là thật thú vị. Chỉ có nhìn ngắm và cảm nhận về vùng đất địa đầu của tổ quốc, nên ai cũng thấy háo hức.

Chuyến đi Tây Bắc được dự kiến trong 3 ngày, hôm nay mục tiêu của chúng tôi là Sapa, tuy nhiên, phải tranh thủ đến Lào Cai khoảng 11g để dùng cơm thân mật với Hội VHNT tỉnh Lào Cai. Nhà thơ Trịnh Bửu Hoài đã có hẹn trước với nhà văn Lê Minh Thảo, chủ tịch hội VHNT Lào Cai, nên chúng tôi cố gắng đến kịp giờ, không có thời gian tà tà ngắm nhìn phong cảnh như chuyến lên Hữu nghị Quan tuần trước. Cảnh vật hai bên đường vùn vụt trôi qua cửa kính ô tô. Những địa danh ngày nào chỉ nghe qua sách vở, bản đồ lần lượt hiện ra với cuộc sống sinh hoạt thật sự. So với con đường lên Lạng Sơn, cảnh vật hai bên đường không hùng vĩ bằng. Nhưng bù lại, xóm làng trù phú, xanh tươi, cuộc sống người dân phát triển. Những mảnh ruộng nho nhỏ được chăm sóc kỹ lưỡng xanh mơn mởn nằm sát đường xe qua. Trên những con đồi và cả những bãi đất thoải thoải trên núi, những nương chè được trồng đều đặn, thẳng tắp uốn lượn theo địa hình chạy dài mút tầm mắt. Không phải là vụ thu hoạch nên không thấy ai ra rẫy hái chè.

Với nhà thơ Pờ-Sảo-Mìn

Dự định lên xe ngủ một giấc bù lại thời gian xem đá bóng đêm qua. Nhưng với cảnh vật như thế này thì ngủ quả là đáng tiếc. Phong cảnh hai bên đường quả là không chê vào đâu được. Đi xe ở miền Tây chỉ thấy hai bên là nhà. Còn ở đây, những bức tranh thiên nhiên được bàn tay con người tô điểm, thổi vào đấy sức sống để rồi thiên nhiên trở nên gần gủi và trao lại cho con người những thành quả mà con người xứng đáng được nhận. Vượt qua Yên Bái, chúng tôi đi dọc theo con sông Nậm Thi, bắt nguồn từ Vân Nam của Trung Quốc……….Mùa này ít mưa nên nước sông không nhiều, dòng chảy cũng nhẹ nhàng mặc dù chảy qua địa hình khá gập gềnh khúc khuỷu. Dưới sông, tôi không thấy một chiếc thuyền hay bè mãng đi lại. Những dòng sông ở đây chủ yếu chuyển nước về đồng bằng, chứ không có hoạt động giao thông như sông rạch ở miền Tây.

Chúng tôi rời Lào Cai trong cái cảm giác ngà say sau bữa cơm thân mật với hội Văn Học Nghệ Thuật Lào Cai tiếp tục thẳng tiến về hướng Sapa như kế hoạch. Đã gần 3 giờ chiều, thời gian không còn nhiều cho hôm nay. Trước khi vào thị trấn, chúng tôi đến tham quan Thác Bạc, một thắng cảnh nổi tiếng nằm trong vùng phụ cận của Sa Pa. So với thác Bạc của Tam Đảo, thác Bạc Sa Pa đẹp và hùng vĩ hơn nhiều. Tuy nhiên dưới chân thác có quá nhiều hàng quán của người dân tộc, người kinh mua bán các đồ đặc sản, làm cho khung cảnh khá lộn xộn, mất đi vẽ mỹ quan của một thắng cảnh nổi tiếng. Ở cầu Mây và bãi đá cổ Sa Pa chúng tôi tranh thủ chụp một số hình ảnh rồi vội vàng về thị trấn. Chỉ ở đây có một đêm, nếu đến thị trấn trời tối quá không ghi ảnh lại được chắc chắn sẽ rất tiếc.

Cuối cùng thì cũng đến được trung tâm thị trấn Sa Pa. Đã 6 giờ chiều, nhưng có lẽ nằm trên cao và ở tháng ngày dài nên thị trấn vẫn còn ánh sáng mặt trời . Khu chợ của người dân tộc ngay trung tâm thị trấn vẫn còn đông đúc. Thị trấn Sa Pa rộng và náo nhiệt hơn tôi tưởng tượng nhiều. Trước đây tôi biết Sa Pa qua sách vở, qua những bức ảnh của nghệ sỹ nhiếp ảnh Võ An Ninh. Tôi hình dung Sa Pa thơ mộng và vẫn những hoang sơ của thiên nhiên vùng Tây Bắc với mây chập chùng giăng giăng, với những con đường ẩn hiện trong cái bạt ngàn của núi rừng. Có vẽ như tôi đòi hỏi nhiều quá. Thị Trấn Sa Pa của hôm nay phát triển hết sức phồn thịnh và đông đúc náo nhiệt không thua một thị xã ở miền xuôi. Phố nối tiếp nhau với những nhà hàng, quán ăn sang trọng mà chủ yếu phục vụ cho khách du lịch nước ngoài. Có rất nhiều người ngoại quốc đến Sa Pa du lịch, họ ngồi trong các nhà hàng máy lạnh để tránh cái nóng, nhìn xe của chúng tôi chậm chạp đi qua. Để đến được nơi nghỉ, chiếc mercedes của đoàn chúng tôi cũng vất vã chen qua những hàng xe du lịch, khách đi dạo và cả người bản địa mua bán đủ thứ đồ kỷ niệm. Sinh hoạt của thị trấn khá ồn ào và xô bồ trong buổi chiều chúng tôi đến. Ở trong mùa nắng, nên sa Pa cũng chẳng có chút mây.

Nhận chỗ nghỉ xong, chúng tôi đến ăn cơm trong một nhà hàng theo lối dân tộc, có múa hát phục vụ. Tất cả chỉ là dịch vụ. Những chàng trai cô gái ăn mặc theo lối dân tộc, múa điệu dân tộc trên sân khấu kia chủ yếu là người Kinh, được đào tạo để phục vụ khách du lịch. Một anh chàng người dân tộc ra sân khấu độc tấu sáo mèo. Cái giai điệu mênh mang trầm ấm mang nặng chất núi rừng của tiếng sáo mèo, sao mà lạc lõng giữa cái ồn ào náo nhiệt bởi tiếng cụng ly, tiếng cười đùa rôm rả của thực khách đang vui vẻ nhậu nhẹt kia. Buổi tối, khá vất vả chúng tôi mới tìm được một quán cà phê xem chừng vừa túi tiền. Ở đây mọi thứ đều đắt đỏ. Người ta chủ yếu nhắm vào đối tượng khách du lịch nước ngoài có lắm tiền, nên có rất nhiều thứ được hét giá bằng đô la. Chúng tôi ngồi đến lúc ngoài phố thưa người. Tôi thử hình dung ra cái thị trấn Sa Pa đầy mây, chập chùng huyền ảo như những tác phẩm của nghệ sỹ Võ An Ninh mà lâu nay tôi tưởng tượng ra. Chịu ! Phố xá nằm im dưới ánh điện, Sa Pa một ngày không có chút mây mù.

Hai bi mới đủ !

Chúng tôi tranh thủ đến Mường Khương sớm để ăn sáng ở đó, anh Hoài bảo đã có một người bạn thơ chờ ở đấy. Hơn 8 giờ sáng chúng tôi đã có mặt ở thị trấn Mường Khương. Người đón chúng tôi là nhà thơ Pờ Sảo Mìn, người Pa-Dí, hội viên hội VHNT Lào Cai. Ông hơi gầy, ăn mặc giản dị, nhưng cử chỉ thân thiện và gần gũi. Nở một nụ cười thật tươi và đầy nếp nhăn khi chúng tôi mở cửa xe bước xuống. -Tớ đợi các cậu mãi, đã ăn sáng và làm một chén rồi đấy! Ông đưa chúng tôi vào một quán phở trước con đường nhỏ vào nhà ông. Khi phở chưa kịp mang ra, ông đã rót cho mỗi người một ly đầy rượu ngô sủi bọt - Mỗi bác làm với tớ một chén nhé, chẳng mấy khi hai tây gặp nhau ! Anh Hoài giải thích là Tây Nam và Tây Bắc. Ông uống một ngụm rượu rồi khề khà sảng khoái. Ông đón chúng tôi chân tình như những người bạn thân lâu ngày gặp lại. Mà đúng như thế thật. Ông và Trịnh Bửu Hoài sôi nổi hàn huyên, nhắc những kỷ niệm, những cái tên. Câu chuyện giữa hai người bạn thơ ở hai đầu đất nước tưởng chừng như nói mãi cũng chẳng cạn. Vậy mà Pờ Sảo Mìn vẫn không quên rót thêm rượu cho chúng tôi và luôn miệng - Nào các cậu, uống đi chứ, đặc sản rượu ngô của Mường Khương đấy. Cái chân tình và gần gũi của ông làm chúng tôi không còn thấy khoảng cách. Rượu ngô buổi sáng ở vùng cao sao mà mau say thế, hơn một chén thôi đã thấy lâng lâng.

Ăn sáng xong, ông giục chúng tôi vào nhà ông chơi, ăn một bữa cơm với gia đình. Căn nhà xây ba gian lợp ngói đỏ nằm khiêm tốn giữa xung quanh là ao, chuồng, vườn rau. Vừa bước chân vào nhà, ông đã oang oang gọi vợ châm trà, pha cà phê đãi khách. Gian giữa của căn nhà,nơi dùng tiếp khách được bày trí gọn gàng và giản dị. Phía trái một giá sách chất đầy và chiếc máy vi tính chiếm trọn một góc. Giữa nhà là bàn thờ tổ tiên với những bức hoành chữ Hán treo trang trọng. Còn ở phía đối diện tôi bắt gặp hai bức ký hoạ chân dung của ông mà trong đó tôi nhận ra một bức của nhà văn Trần Nhương. Ông giới thiệu vợ ông với chúng tôi trong lúc bà pha trà, châm cà phê mời chúng tôi. Bà là một cựu giáo chức người Nùng, gặp ông một chàng trai Pa Dí rồi yêu nhau, trở thành bạn đời. Pờ Sảo Mìn là người đi nhiều, nghe đâu ông có đến 10 năm học ở Tiêp Khắc, rồi ở Nga. Bao nhiêu năm ấy, dù thật khó khăn gian khổ, nhưng cô giáo Nùng vẫn một lòng như đất đai, gánh bao nhiêu oằn nặng, nuôi con ăn học thành tài. Gia đình Ông là gia đình duy nhất ở Mường Khương có 4 bằng cử nhân. Vừa pha cà phê, bà vui vẻ hỏi thăm chúng tôi đủ chuyện. Thỉnh thoảng ông bà nhìn nhau, tôi nhận ra trong ánh mắt ấy một sự cảm thông gắn bó và thấu hiểu giữa hai người bạn đời. Xong tuần trà, ông dắt chúng tôi đi tham qua quanh nhà giới thiệu vườn rau, ao cá, chuồng gà. Ông bảo tất cả đều có sẵn. Cá thịt, rau củ đều do nhà tự trồng và rất mong đoàn ăn cùng gia đình ông bửa cơm. Tuy nhiên đường còn khá xa, nên chúng tôi đành từ chối bữa cơm của gia đình nhà thơ xứ núi.

Thiếu nữ Hmông

Chúng tôi rời Mường Khương sau khi được nhà thơ Pờ Sảo Mìn đưa đi tham quan một vòng chợ. Đích thân ông hướng dẫn chúng tôi đến Bắc Hà. Từ Mường khương đến Bắc Hà chỉ xấp xỉ 90km, nhưng tất cả là đường đèo ở trên độ cao trung bình từ 1000 đến 1400m, nên có người bản địa trong đoàn khi có gặp sự cố cũng sẽ dễ giải quyết. Chúng tôi rời Mường Khương trong trạng thái ngà say của cốc rượu ngô buổi sớm. Nắng đã lên. Mặt trời xuyên qua đám mây trên đỉnh núi rồi chiếu xuống con đường ngoằn ngoèo ôm sát vách núi, tạo thành những đoá hoa ánh sáng nhảy nhót trên đường trước xe chúng tôi. Phía dưới thung lũng Lủ-Pâu, từng vạt nắng từ trên cao đổ xuống làm ánh lên những thửa ruộng bậc thang đang hồi gieo mạ. Những con đường nhỏ ngoằn ngòeo, những bản làng ẩn hiện trong màu xanh của lúa, của rừng. Ở phía xa xa trên triền của một đám ruộng bậc thang, một sợi khói lãng đãng bay lên hoà vào mây trời. Thung lũng hiện ra đẹp như một bức tranh. Một bức tranh sống động do chính bàn tay con người với trí thông minh và óc sáng tạo đã vẽ lên trên quê hương mình. Từng ngày, từng ngày đã có bao nhiêu mồ hôi và có thể cả máu đã đổ xuống, để cuộc sống được tiếp tục xanh tươi. Không chỉ mang lại lương thực, những đám ruộng bậc thang của vùng Tây Bắc còn là một kỳ quan, một bài ca thật đẹp về những con người yêu thiên nhiên, yêu lao động.

Chúng tôi đến Pha Long, một xã của huyện Mường Khương, khi phiên chợ đang hồi tấp nập nhất. Được nhóm trên một khu đất trống, xung quanh là ruộng lúa, núi rừng, chợ Pha Long nhìn toàn cảnh, vẫn còn giữ được nếp sinh hoạt của một khu chợ miền sơn cước. Nếu nhìn từ trên cao xuống, khu chợ giống như một mảng màu nóng bất chợt hiện ra giữa núi rùng. Các thứ sản vật, hàng hoá được bày bán ngay trên bãi cỏ, hoặc trong các túp lều hay trong tán dù dựng tạm bợ. Đây không phải là tuyến du lịch nên chợ phiên Pha Long vẫn còn những nét đặc thù một khu chợ dân tộc vùng Tây Bắc. Không thấy khách du lịch, nhất là không có bóng dáng của du khách ngoại quốc. Đồng bào dân tộc đến chợ chủ yếu để mua sắm, trao đổi hoặc bán các sản vật của rừng. Có đủ cả từ dưa chuột, su hào,củ tỏi, quả ớt, trái cà, quả trứng.....đến miếng thổ cẩm, đôi dép nhựa....những mặt hàng phục vụ cho sinh hoạt thiết yếu hàng ngày đều có bán ở đây. Ở khu đất trống cạnh bên, là khu chợ gia súc với những chú heo, chú bò được cột vào những chiếc cọc đóng tạm trên bãi cỏ. Cạnh bên, chủ của chúng, những người đàn ông dân tộc đang phì phèo điếu thuốc lào, rôm rả buôn chuyện. Ở Sa Pa, người dân tộc đến chợ chủ yếu để bán đồ lưu niệm cho khách du lịch, và giá cả thì...Tây lắm. Cái nếp sinh hoạt bao đời nay bị phá vỡ bởi lợi nhuận và những hệ quả của việc phát triển du lịch. Đành rằng cũng cần phải quảng bá du lịch, giới thiệu hình ảnh của một Việt Nam đa dạng văn hoá với bạn bè năm châu. Nhưng việc bảo tồn các giá trị truyền thống, giữ gìn những nề nếp sinh hoạt mang tính đặc thù cũng là điều không thể không nghĩ đến. Có vẻ như hai vấn đề này khó mà thoả hiệp. Chẳng phải ở Hội An đa số phố cổ chỉ là diện mạo bên ngoài. Còn không gian của chúng chủ yếu là dùng để làm cửa hàng buôn bán. Cái không gian sinh hoạt thực sự của nhà cổ Hội An rồi sẽ còn đựoc bao nhiêu. Những phiên chợ phiên vùng cao, liệu một lúc nào đó chủ yếu chỉ bán đồ lưu niệm cho khách du lịch?

Thang trời

Lần đầu được tham gia một phiên chợ vùng cao đầy màu sắc của trang phục, cả đoàn chúng tôi ai cũng giở máy ảnh ra ghi lại hình ảnh làm tư liệu. Bữa cơm trưa hôm ấy ở chợ phiên Pha Long được thay bằng phở trong một hàng ăn ở khu ẩm thực của chợ. Cả chợ không có bán cơm. Nhà thơ Pơ Sảo Mìn gọi một nồi thịt chó bốc khói từ hàng thịt của một anh chàng lực lưỡng, rồi lôi rượu ngô mang từ Mường Khương ra bày lên bàn. Câu chuyện của chúng tôi lại rôm rả về văn chương, về núi rừng, về nhân tình thế thái...Tôi uống không nhiều lắm, nhưng lại thấy như mình đã chếnh choáng men cay. Rượu ngô là một đặc sản của núi rừng Tây Bắc. Nó được ủ từ ngô và một số phụ liệu. Rượu được lấy trực tiếp khi đã lên men chứ không phải qua chưng cất như các loại rượu trong miền Nam. Nồng đô của rượu khá cao, uống vào cảm giác ấm nóng lan toả râm ran khắp cơ thể. Khu ẩm thực của chợ tuy chỉ hơn mươi hàng quán, nhưng cũng ồn ào náo nhiệt vì rất đông thực khách. Những người đàn ông dân tộc thoải mái chuyện trò bên bàn rượu với chiếc điếu cày luôn bốc khói. Những người phụ nữ tuy không uống rượu nhưng cũng rôm rả chuyện trò quanh bàn ăn. Tiếng cười nói, tiếng bát đĩa, tiếng chan chát chặt thịt của anh hàng thịt chó... tất cả hoà quyện vào nhau tạo thành một thứ âm thanh đặc thù chợ búa. Hớp một ngụm rượu ngô cay xé, thưởng thức món thịt chó được nấu ở vùng cao, ngồi giữa chợ uống rượu cùng các nhà thơ, làm sao lại có thể không say cơ chứ.

Rời chợ Pha Long, chúng tôi tiếp tục hành trình đi về phía thị trấn Si Ma Cai. Con đường càng lúc càng lắm dốc đèo. Bây giờ mới thật sự là núi cao vực sâu. Chiếc xe mười sáu chỗ xem ra quá bé nhỏ với thiên nhiên nơi đây. Một bên vách núi dựng đứng, còn bên kia phía dưới thung lũng, những đám ruộng bậc thang đã không còn nữa, mà thay vào đó là vực thẳm với khe sâu, suối nhỏ, núi đá chập chùng. Lên xe sau bữa cơm, rượu và với sự mệt mỏi hai ngày đường, lúc đầu mọi người cũng lim dim ngủ, nhưng chỉ được một chốc đã tỉnh hẳn. Làm sao ngủ được với con đường chập chùng, quanh co này. Phong cảnh thật sự ấn tượng với dân đồng bằng sông nước như chúng tôi. Núi nối tiếp núi, chập chùng mây trắng, địa hình nhấp nhô phức tạp nên con đường đèo cũng phải ôm theo địa hình mà ngoằn ngoèo khúc khuỷu. Những khe, lạch đều đổ về con suối, và chính nơi đây những con suối họp lại thành sông, bắt đầu cho một cuộc phiêu lưu qua bao xứ sở… Theo hướng chỉ tay của nhà thơ Pờ Sảo Mìn, tôi nhìn xuống phía dưới thung lũng, Sông Chảy uốn lượn ngoằn ngoèo, lúc ẩn lúc hiện theo các khe núi. Nhìn từ trên cao, dòng sông như một con rắn đang di chuyển giữa màu xanh và chập chùng ghềnh đá.

Nhà thơ Pờ-Sảo-Min và phu nhân

Con đường ở phía trước càng lúc càng quanh co uốn lượn. Anh tài xế cho xe chậm chậm bám lấy mặt đường thận trọng ôm sát vách núi. Thỉnh thoảng trên đường chúng tôi bắt gặp một vài căn nhà cất ven đường, còn lại thì chỉ là rừng núi mênh mông. Ở một khúc quanh, hai chú bé đang chơi lắm lem đất cát, chợt đứng dậy vẫy tay chào khi xe chúng tôi đi qua. So với trẻ em miền xuôi, trẻ em ở đây chịu nhiều thiệt thòi. Chẳng có gì để chơi ! Nhưng như thế cũng hoá hay, bọn chúng sẽ sống thanh thản hơn khi càng ít biết trò đời. Xe qua khỏi cầu sông Mã, chúng tôi thật sự mới thấy con đường thật lắm gian truân. Đoạn đường từ đây đến Si Ma Cai có khoảng mười km chưa được trải nhựa, mặt đường lồi lõm đá với bao là ổ gà ổ voi. Chiếc xe lắc lư từng chút một, thận trọng leo đèo. Con đường gồ ghề làm mọi người trên xe lắc lư, nghiên ngả theo nhịp của xe. Tôi chợt nhớ đến đèo Đá ở rừng Cravanh những ngày làm nghĩa vụ quốc tế trên đất Kampuchia. Đèo Đá không dài lắm, nhưng đó là con đường chiến lược do công binh mở để vận chuyển hậu cần vào rừng. Không rộng lại cao, nên đường vượt qua đèo thật gấp khúc hiểm trở. Mặt đường thì hởi ôi rồi. Đường quân sự mà, phá đá, bạt núi để xe có thể vận chuyển hàng hoá cho mặt trận. So với đèo Đá ngày ấy thì đường đèo hôm nay chẳng ăn thua gì. Những chiếc xe quân sự như Gaz 66 có hai cầu, Zin 131 với ba cầu và có khả năng tự tời khi có sự cố, vậy mà khi lên đèo đã phải gầm rú leo từng bậc, từng bậc. Đứng phía dưới nhìn lên chiếc xe giống như một con bọ hung bị say rượu đang chếnh choáng leo lên sườn núi. Vậy mà cũng gần hai lăm năm rồi. Hồi ấy tuổi trẻ hừng hực, ngồi trên xe qua đèo xá gì đồi dốc. Còn bây giờ nhìn con đèo mỗi lúc một khó khăn hơn cũng thấy ngán trong lòng. Một chuyến đi thực tế đầy cảm giác.. Có lẽ trong hành trình xuyên Việt lần này, ấn tượng để lại trong tôi sâu sắc nhất chính là chuyến đi Tây Bắc này. Thiên nhiên, con người như hoà vào nhau, tạo nên một nét riêng tư của chốn núi rừng. Tôi bắt gặp ở đây những con người trọng nghĩa hơn tài, cũng hào sảng, cũng mộc mạc mà cũng chân tình như dân miền Tây Nam bộ. Có đi mới biết đường dài hay ngắn. Chuyến đi này tôi đã thu thập được rất nhiều thứ. Đọc nhiều rồi, bây giờ mới tận mặt, chạm tay làm sao quên được những cảm giác ấy chứ.

Con đường từ thị trấn Si Ma Cai đến Bắc Hà thuận lợi hơn do mặt đường êm mặc dù cũng lắm dốc lắm đèo. Khoảng năm giờ chiều chúng tôi đến thị trấn Bắc Hà. Thị trấn khá bằng phẳng và rộng rãi. Phố xá thoáng đãng và không ồn ào náo nhiệt như Sa Pa. Chợ phiên Bắc Hà họp vào ngày chủ nhật hàng tuần vốn nổi tiếng từ lâu, nên hàng tuần cũng có rất nhiều du khách nước ngoài đến tham quan. Tuy nhiên trong buổi chiều ngày thứ bảy này, không khí sinh hoạt của thị trấn cũng khá bình lặng. Chúng tôi chia tay với nhà thơ Pờ Sảo Mìn khi trời cũng vừa nhá nhem tối. Ông bảo lâu lâu mới tới Bắc Hà, cũng phải đi thăm hỏi anh em, chúc đoàn chúng tôi vui vẻ và thu hoạch tốt.

Khoảng 9 giờ sáng thì chợ Phiên Bắc Hà bắt đầu đông người đi họp chợ. Người dân tộc đến chợ từng tốp từng tốp từ các ngả đường. Con phố trước đường vào khu vực chợ đông nghịch người với đủ màu sắc. Có quá nhiều du khách ngoại quốc đến tham quan chợ Bắc Hà trong ngày họp chợ Phiên . Một đoạn đường dài hầu hết là các gian hàng bán đồ lưu niệm cho du khách. Khu chợ chính nằm ở phía trong trên một bãi đất cao. Đây mới là khu chợ chính của người dân tộc. Cũng vẫn những gian hàng đồ tiêu dùng, hoặc các đặc sản của rừng từ cây thuốc đến giò lan...Trong khi phụ nữ đi mua sắm hoặc bán hàng của mình, thì cánh đàn ông tập trung lại mấy hàng bán thuốc lào rít khói mù mịt. Rượu cũng là thứ mà cánh đàn ông quan tâm, ngoài việc uống say bí tỉ tại chợ phiên rồi, họ còn mua về trữ trong những ngày không đi chợ. So với chợ Pha Long thì chợ Phiên Bắc Hà thật sự hơn hẳn về quy mô,về lượng người họp chợ và sự náo nhiệt. Thế nhưng tôi thích Chợ Pha Long hơn. Cũng trang phục rực rỡ cũng vẫn những hoạt động mua bán, nhậu nhẹt. Nhưng ở Bắc Hà, chợ Phiên đã bị du lịch hoá, nó không còn được cái đặc thù riêng biệt của một phiên chợ truyền thống. Ở Pha Long, chợ họp giữa núi rừng, người ta sinh hoạt, trao đổi trong cái không gian quen thuộc và không hề bị dòm ngó bởi những ánh mắt hiếu kỳ của khách du lịch. Ở đây chỉ riêng hoạt động mua bán đồ kỷ niệm cho du khách cũng đã làm mất đi cái tự nhiên của một phiên chợ vùng cao.

Chúng tôi xem chợ đến cuối buổi trưa. Hôm nay phải về Tam Đảo, nên chúng tôi từ giã chợ Phiên Bắc Hà khi buổi họp chợ đến hồi đông đảo nhất. Cũng nuối tiếc không được ở lại đến khi tan chợ. Ngày mai, Trại sáng tác Tam Đảo dành riêng cho một số Trại viên người An Giang xa xôi vạn dậm sẽ tổng kết, và sáng ngày kia chúng tôi sẽ lại xuôi về phương Nam. Phía trước hành trình vẫn còn nhiều điều mới lạ vì trên đường về chúng tôi sẽ ghé thăm các tỉnh Tây Nguyên. Nhưng với tôi, ấn tượng để lại sâu đậm nhất trong chuyến đi lần này có lẽ là những ngày qua Tây Bắc - một vùng đất tôi vinh hạnh được bắt gặp cái phóng khoáng, cái hào sảng và chân tình của những con người chốn đại ngàn xanh thẳm không thể nào quên!